Muso Shinden Ryu Öğreti Sistemi

yazar

Muso Shinden Okulu (MSR) geç Muromachi (M.S. 1336 – 1573) döneminde “Hayshizaki Jinsuke Minamoto no Shigenobu” (iaijutsu ve Eishin Ryu’ nun kurucusu 1546-1621) tarafından geliştirildiği düşünülen geleneksel iaijutsu (solo japon kılıç sanatları) disiplinlerinin devamı olarak nitelendirilir.

MSR kata sistemi dört ana teknikten oluşur. Bunlar Shoden, Chuden, Okuden ve Kumitachi’dir. Özellikle ilk iki teknik Kamakura dönemi (M.S.1185-1333)’den geç Edo dönemi (M.S.1603-1868) kılıç okullarına kadar geniş bir yelpaze içinde gelişmiş ve en son Shimamura-ha’nın son soke’si Nakayama Hakudo’nun katkıları ile son halini almıştır. Üçüncü teknik Okuden Muramachi dönemi Hasegawa Eishin Ryu’nun zaman içinde unutulmaya yüz tutan eski katalarının revizyonu ile bugünkü haline erişmiştir. İlk üç teknik iaijutsu teknikleri olarak hayali rakibe karşı icra edilen solo katalardan oluşurken, Kumitachi, rakibe karşı icra edilen kenjutsu ve jujutsu fromlarına ait toplamda 61 katadan oluşan 7 ana tekniği kapsamaktadır. 

Shoden: (Omori Ryu – Seiza No Bu)

Kelime anlamı olarak Shoden giriş-seviyesi alıntı / öğreti (entry-transmission) manasını taşır. Bünyesindeki katalar Omori Ryu’ dan alınmıştır. 12 katadan oluşur. Son kata Nakayama Hakudo tarafından 5. kata Inyo Shintai’dan geliştirilen Inyo Shintai Kaewaza’dır. Shoden kataları 10. kata Koranto hariç seiza oturuşu pozisyonu ile başlar. Koranto ise tachi-iai pozisyonunda başlayan tek katadır. Son kata hariç tüm katalar Omori Ryu noto’su ile biter. Kaewaza ise mune’nin ortasından başlayan ve biraz daha hızlı olan Hasegawa Eishin Ryu noto’su ile sonlandırılır.

Shoden tekniğinin ilk öğrenilmesi gereken kata serisi olması, 20.yy başlarında Hasegawa Eishin Ryu müfredatının yeniden düzenlenmesi esnasında Tanimura-ha ’nın 17. Üstadı ve Muso Jikiden Eishin Ryu sokesi Oe Masamichi (M.S.1852-1927) tarafından şart koşulmuştur. Shoden Kataları şu şekildedir.  

  1. Mae (ileri) – eski ismi: Shotatto (İlk çekiş)
  2. Hidari (Sol) – eski ismi: Sato (Sola kılıç)
  3. Migi (Sağ) – eski ismi: Uto (Sağa kılıç)
  4. Ushiro (Geri) – eski ismi: Atarito (Kılıçla vuruş)
  5. Yaegaki (Engel içinde engel) – eski ismi: Inyo Shintai (Yin-Yang Zihin ve Vücut)
  6. Ukeneagashi (Akan blok) – eski ismi: Ryuto (Akan Kılıç):
  7. Kaishaku (Seppuku yardımcısı) – eski ismi: Junto (Yardımcı kılıç)
  8. Tsukekomi / Oikiri (Fırsatı yakala) – eski ismi: Gyakuto (Ters kılıç)
  9. Tsukikage (Ayışığı gölgesi) – eski ismi: Seichuto (Doğru işlerin kılıcı)
  10. 10.Oikaze (Rüzgarı kovala) – eski ismi: Koranto (Kaplan kılıcı)
  11. 11.Nukiuchi (Ani Saldırı) – eski ismi: Batto
  12. 12.Kaete Inyo Shintai Kaewaza (Kaewaza: alternatif uygulama anlamında olup Nakayama Hakudo’nun ilave ettiği katadır)

Yedinci kata kaishaku seppuku yapan bir samuray’a onurlu intihar girişiminde yardım etmeyi içeren senaryosu gereği gösteri ve müsabakalarda icra edilmemektedir. 

Chuden: (Hasegawa Eishin Ryu – Tate Hiza No Bu)

Chuden kelime anlamı  ara (orta) seviye öğreti (middle-transmission) olarak değerlendirilir. Hasegawa Eishin Ryu’nun 10 katasından meydana gelmektedir. Kata serisi tachihiza (daha yaygın tabirle tatehiza) oturuş formuyla başlayacak şekilde icra edilir. İlk teknik Shoden’in aksine hayali rakip çok yakında oturuyor kabul edilerek, gerekli kesiş mesafesini (kirima) sağlamak amacıyla geriye doğru atılan adımlarla veya çekilme hareketiyle başlar.

Oe Masamichi bahsi geçen 10 katayı  uygulamak için Haya-nuki (hızlı çekiş) denilen tarzı icat etmiştir. Bunun iki çeşidi mevcut olup ilki nukitsuke’yi iki elle saya-biki ile beraber yapmak diğeri ise sanki at üzerinde tachi kullanıyor şekilde sadece sağ elle yapmak şeklindedir. Ancak ikinci tarz günümüzde eğitim ve müsabakalarda kullanılmamaktadır1. 

  1. Yoko Gumo (Bulut yığını)
  2. Tora Issoku (Kaplanın tek bacağı)
  3. Inazume (Yıldırım)
  4. Uki Gumo (Kayan bulut)
  5. Yama Oroshi (Dağ rüzgarı)
  6. Iwanami (Kayada kırılan dalga)
  7. Uruko Gaeshi (Ani Dönüş)
  8. Nami Gaeshi (Geri dönen dalga)
  9. Taki Otoshi (Çağlayan şelale)
  10. 10.Batto (To dome)

Okuden: (Oku-iai – Okuiai No Bu)

Kelime anlamı olarak Okuden ileri seviye öğreti veya iç-alıntı (inner-transmission) manasını taşır. Sebebi Hasegawa Eishin Ryu’nun eski tekniklerinden türetilmiş olmasıdır. Bu sebeple iaijutsu’nun kurucusu kabul edilen Hayashizaki Shigenobu’ya ithafen Hayashizaki Ryu veya Shigenobu Ryu şeklinde adlandırılan disiplinlerin “gizli teknikleri” olarak da bilinir.

Günümüzde uygulanan katalar eski kayıtarda geçen tekniklerden küçük farklar taşır çünkü bu teknikler Oe Masamichi ve Nakayama Hakudo tarafından revize edilmiş, bazı kataların günümüzdeki isimleri ise Hakudo’nun öğrencisi ve yaşayan en yüksek dereceli üstad Shigeyoshi Yamatsuta  (Kendo hanshi ve Iaido kudan -9.dan-) sensei tarafından verilmiştir. Okuden tekniği Suwariwaza (oturarak tatehiza’da uygulananlar) ve Tachiwaza (ayakta  tachiai’da uygulananlar – itomagoi hariç) olarak iki farklı yapı altında toplanmıştır. Bunlar sırasıyla: 

A- Suwari waza:

  1. Kasumi (Pus) – eski ismi: Mukobarai (Rakibi sil)
  2. Sunegakoi (Shin koruması) – eski ismi: Tsukadome (Saldırıyı durdur)
  3. Shiho Giri (Dörtlü kesiş) – eski ismi: Shisumi (Dört köşe)
  4. Tozume (Kapılar arasında sıkışmış) – eski ismi: Misume (Üç köşe)
  5. Towaki (Kapının ardında) – eski ismi: Mokuzume (Düşmanca sıkıştırılmış)
  6. Tanashita (Rafın / verandanın altında)
  7. Ryozume (İki taraftan sıkıştırılmış)
  8. Tora Bashiri (Koşan kaplan)

B- Tachi waza:

  1. Yukezure (Eskort)
  2. Tsure Dachi (Eşlik edenler / yoldaşlar)
  3. Somakuri (Her taraftan) – eski ismi: Gohogiri (Beşli kesiş)
  4. Sodome (Herşeyi durdur) – eski ismi: Hanashiuchi (Şiddetli saldırılar)
  5. Shinobu (Gizlilik) – eski ismi: Yuro no Tachi (Gece kılıcı)
  6. Yukichigai (Geçip giden)
  7. Sode Surigaeshi (Süpüren kollar) – eski ismi: Ken no koto (süpüren kılıç)
  8. Moniri (Ana giriş kapısı) – eski ismi: Kakuretsute (pusuya düşen)
  9. Kabezoe (Duvara karşı / Duvar üstünde) – eski ismi: Hito Naka (tam ortada)
  10. 10.Uke Nagashi (Akan Blok) – eski ismi : Yurumi Nuki (rahat çekiş)
  11. 11.Oikake Giri
  12. 12.Ryoshikitsure
  13. 13.Itomagoi 1,2,3 (Hoşçakal ziyareti)

Muso Shinden Ryu’da genelde agresif yapısı gereği Sodetsure Gaeshi katalası uygulanmamaktadır. Senaryosu gereği düşmana gizlice arkadan yaklaşıp uygulanan kesme tekniği sebebiyle Oikake Giri ve gizlice yapılan idam mizansenini canlandırdığı için Ryoshikitsure kataları da uygulamadan tamamen kaldırılmıştır.2

Itomagoi tachiwaza’nın seiza’da uygulanan tek katasıdır ve itomagoi-ichi, itomagoi-ni, itomagoi-san olarak üç değişik versiyonu bulunmaktadır. Karşlıklı konuşma ve selamlaşma esnasındaki suikast saldırısını canlandıran senaryosu sebebiyle bazı dojolarda uygulanmaz. 

 

Kumitachi :

Iaijutsu öğretisinin rakipli olarak icra edilen, kenjutsu müfredatını oluşturan disiplinlerin genel adıdır. Muso Jikiden Eisihin Ryu (MJER) ve MSR ‘da yedi alt teknik hem kenjutsu hem jujutsu uygulamalarından oluşan kataları barındırır.

Günümüzde sportif veya gösteri anlamında dahi olsa uygulaması hemen hemen hiç yoktur. Yedi teknik arasında Tachi Uchi no Kurai ve Tsumeai no Kurai en fazla pratik edilenler olmakla beraber iaido uygulamaları içindeki önemini yitirmişlerdir. Sadece Japonya’da bazı okulların yeni temsilcisi olan şubeler yüksek danlar için (rokudan ve üstü) bu öğretilere izin vermektedir. Bunlardan en önemlisi Danzaki Tomoaki sensei tarafından kurulan ve yönetilen Kenshukai okuludur. Danzaki sensei ve öğrencisi Sadataro Ishido (8.dan iaido hanshi – Ishido Sensei’nin babası) zume no kurai ve daikendori gibi eski tekniklerin korunması ve dökümante edilmesini sağlamışlardır3.

Kumitachi-gata rakipli uygulamalar olduğundan saya’lı bokken’ler yardımı ile icra edilir ve bu kataların sonlarında kendo’dan farklı olarak chiburi ve noto bulunmaktadır. Diğer budo sanatlarında olduğu gibi kenjustsu’da da saldırı yapan “Shidach”” (oyuncu / attacker / protagonist), saldırıyı karşılayıp kataya göre karşı saldırı yapan ve genelde görece daha tecrübeli bir uygulayıcı olan ise “Uchidachi” (hasım / reciever / antagonist) adını alır. Uchidachi’nin rolü Kenjutsu’da çok önemlidir. Öğretici vasfıyla kata senaryolarında sudachi’ye katayı yaşatan, idrak etmesini sağlayan ve kendini feda ederek kaybeden hasım konumundadır.

MSR Kumitachi’nin yedi tekniği aşağıdaki gibidir.

A -Tachi Uchi no Kurai: Kılıç kılıca ve karşılıklı ayakta icra edilen 10 katadan oluşan kenjustu ve jujutsu teknikleridir. Eishin Ryu’da (MJER) Oe Masamichi sensei tarafından türetilmiş 7 katalık (Deai, Kobushitori, Zetsumyoken, Dokumyoken, Tsubadome, Ukenagashi, Mappo) seri uygulanır. Bu tekniğin kataları sırasıyla;

  1. Deai: (İlk karşılaşma)
  2. Tsuke komi: (İleri geçiş – geçide giriş)
  3. Uke nagashi (Akan Blok)
  4. Uke gomi (İlerle ve çekil)
  5. Tsuki kage (Ayışığı gölgesi)
  6. Suiget suto (Solarplexius’a saplama)
  7. Zetsu myo ken (Kusursuz kılıç)
  8. Doku myo ken (İhtişamlı kılıcı)
  9. Shin myo ken (Saf ruhun kılıcı)
  10. 10.Uchi komi (Merkeze hücum)

 

Figure 3 Jujutsu ve Kenjutsu karma uygulamalarına güzel bir örnek olarak Tachi uchi no kurai’nin ikinci katası Tsukekomi’deki bilekten blok ve baldır süpürmesi gösterilebilir. MSR’de (sağ) baldır süpürmesi Muso Jikiden Eishin Ryu’ daki (sol) kadar derin olmayıp, bilek bloğu daha ön planda ve aşağı yönlüdür4.

 

B – Tsumeiai no Kurai: Kılıç kılıca ve karşılıklı tachihiza’da icra edilen 10 katadan oluşan tekniktir.

  1. Hasso
  2. Kobushitori
  3. Namigaeshi
  4. Yaegaki
  5. Urokogaeshi
  6. Kurai Yurumi
  7. Tsubame Gaeshi
  8. Ganseki Otoshi
  9. Suiget suto
  10. 10.Kasumi Ken

C – Daisho Tsume (Daishozume) : Genelde tachi (veya katana) ile silahlı olan rakibe karşı wakizashi ve katana ile donanımlı olarak (Daisho) icra edilen kenjutsu ve jujutsu tekniklerini içeren 8 katadan oluşur. Katalar tatehiza (tachihiza) da başlar.

  1. Dakizume
  2. Koppo
  3. Tsukadome
  4. Kotedome
  5. Munatori
  6. Migifuse
  7. Hidarifuse
  8. Yamagatazume

D – Daisho Tachi Tsume: 6 tanesi tatehiza’da biri ayakta olmak üzere tachi ile silahlı rakibe karşı daisho ile donanımlı iken icra edilen jujutsu ve kenjutsu tekniklerinden oluşur.

  1. Shimetori
  2. Sode Surigaeshi
  3. Tsuba Uchikaeshi
  4. Koppogaeshi
  5. Tonbogaeshi
  6. Rankyoku
  7. Utsuri

E – Kurai-Tori: Kelime manası olarak “pozisyon almak” anlamıdadır. Ancak buradaki kasıt her hangi bir kamae olmayıp aslında mücadelenin amacını anlamak, hareketlerin, objelerin ve tekniklerin arkasındaki esas nedeni anlamaya çalışmak, rakibin eğitiminden tüm çevresel faktörlere kadar mücadeleyi etkileyebilecek her türlü parametrenin farkında olmak şeklinde anlaşılmalıdır5. Koryu uyglamalarında Kumitachi Kurai-tori tekniği kılıç kılıca ve karşılıklı ayakta icra edilen 9 katadan oluşur.

  1. Deai
  2. Kentori
  3. Kaminari
  4. Tsumegaeshi
  5. Tsubadome
  6. Tsukatsume
  7. Shinmyoken
  8. Kaeri-uchi
  9. Seigan

F – Zume no Kurai: Kenshukai ve sınırlı sayıda okulda, sınırlı sayıda iaidokaya öğretilen kata dizisidir. 7 katadan oluşur ve kenjutsu tekniklerini kapsar.

  1. Hozume
  2. Waki-tsubo
  3. Mune-tori
  4. Tsume-ken
  5. Tsubo-gaeshi
  6. Geshusori
  7. Monomi-uchi

G – Daikendori: Çok nadir olarak öğretilen bir diğer tekniktir. 10 katadan oluşur. İlk dört kata wakizashi’ye (shoto) karşı tachi/katana (daito) şeklinde icra edilirken, son altı kata tachi’ye karşı tachi olarak uygulanır.

  1. Muken
  2. Suiseki
  3. Gaiseki
  4. Tesseki
  5. Eigan
  6. Eigetsu
  7. Yamakaze
  8. Sorihashi
  9. Raiden
  10. 10.Suigetsu

 

Kata isimlerinin eski ve yeni versiyonlarının Türkçe karşılıkları direk İnglizce çevirilerinden6 alınarak tercüme edilmiştir. Bazı tekniklerin ne adlarının ne de açıklamalarının japonca dışındaki bir dildeki karşılıkları literatüre verilmemektedir. İsimler sadece referans olup kataların içerikleri, mantığı veya müfredatıyla ile bağlantı kurmak doğru değildir. Çünkü bu isimler nesilden nesile “idrak etme” yoluyla geçen ezoterik bir öğretinin parçası olarak, ait olduğu katanın veya tekniğin felsefesi ile ilgili daha derin manalar barındırır.

Buna güzel bir örnek Tachi uchi no kurai tekniğinin 9. katası Suigetsuto’dur. Bire bir tercümesi yapıldığında solarplexus’a saplama (veya solar plexus kılıcı) olarak ifade edilir. Aslında bu tam olarak doğru değildir, sadece farklı kelimeler arkasına gizlenmiş çok daha derin bir anlamın alegorik anlatımıdır:

Suigetsuto kanji olarak ( 水月刀 ) yazılıdığında, kılıç (to) sembolü çıkartılınca, sui ( 水 ) yani “Su” ve getsu ( 月 ) yani “Ay” olarak ifade edilir. Sakin bir gecede durgun suyun bir ayna gibi pırıl pırıl gökyüzünün ve Ay’ın aksini yansıttığı bir manzarayı çağrıştırır. O anda gökyüzünün görüntüsü ve sudaki yansıması bir bütün haline gelmiş, Ay ve su bütünleşmiştir. Ancak her hangi bir sebeple suyun dinginliği ve durağanlığı bozulursa bu bütünlükte bozulmaya başlar yansımalar ve görüntüler kırılıp dağılmaya yüz tutar. Suyun aslında gökyüzü olmadığı anlaşılır İşte aslen Suigetsuto katasının hikayesinde de cereyan eden olay budur.

Başlangıçta “sudachi” ve “uchidachi” bir ve aynıdır. Sakin, hareketsiz ve dingin. Uchidachi’nin benliği rakibinin dinginliğini ve sakinliğini özümseyip yansıtan bir ayna haline gelmiştir. Huzur ve rakibi ile uyum içindedir. Tıpkı ayın aksinin sudaki huzurlu yansıması gibi. Ancak bu haliyle, suyun yüzeyindeki güzel manzaranın ötesinde, su altında ne gibi gizli tehlikeler olabileceğini gözardı etmektedir. Halbuki, suyun altındaki tehlikeler misali, vücut dilimiz, sakinliğini ve dinginliğini korurken, zihin ve ruh ikilimizin son derece aktif olarak belli hedeflere odaklanabilir. Bu aşamada Sudachi’nin sakinliğinin yansıması uchidachide rehavete dönüşmüştür. Artık mevcut durumu kavrama ve tedbir alma yeteneği zayıflamıştır. İşte bu noktada, uchidachi sudachi’nin saldırsı olmasa bile mücadeleyi çoktan kaybetmiştir7. İşte suigetsuto’nun isminin arkasındaki felsefi öğreti budur. Olayların ve objelerin ötesini sezinleme çalışmak ve ortamdaki somut, soyut tüm kavramların farkındalığı savaşçı için hayati önem taşır.

“Koryu” disiplini budo‘nun bir parçası ve topyekün bir yaşam tarzıdır. Yıllar içinde oluşan bilgi ve tekniklerin nesilden nesile aktarılmasında taktik ve pratik uygulamanın yanında ve hatta ötesinde felsefi öğretisi ön plandadır.

Muso Shinden Ryu bu felsefeyi modern dünyaya taşıyan ve geniş kitleleri savaşçının yolunda  buluşturan yapısı ile günümüzde de popülerliğini korumaktadır.

 

KAYNAKÇA: